Paweł Apostoł Życie i dzieło Żyda z Tarsu

Kim był apostoł Paweł?
Zrozumieć Apostoła Pawła to zrozumieć lepiej nie tylko Stary i Nowy Testament, ale także zrozumieć lepiej istotę wczesnego Kościoła.

WPROWADZENIE

Jakby poszukiwanie historycznego Jezusa nie było wystarczające [autor nawiązuje tu do swojej wcześniejszej książki W poszukiwaniu Jezusa(The Jesus Quest) – przyp. tłum.], by zaprzeć dech w piersiach, zaraz za nim podąża poszukiwanie historii życia Pawła. Na pierwszy rzut oka może się wydawać, że w tym przypadku w oczywisty sposób stoimy na bardziej twardym gruncie, ponieważ wszyscy naukowcy zgadzają się co do tego, że jest przynajmniej sześć lub siedem niekwestionowanych listów, które wyszły spod ręki samego Pawła, a może nawet jest ich więcej, podczas gdy Jezus nie pozostawił żadnych swoich pism. Lean-der Keck przypomina nam jednak, że „poszukiwanie informacji o Pawle jako postaci historycznej okazało się prawie tak samo skomplikowane i prawie tak samo kontrowersyjne jak lepiej znane analogiczne poszukiwanie dotyczące Jezusa”. Zarówno ci, którzy poszukują informacji na temat Jezusa będącego postacią historyczną, jak i ci, którzy starają się zrozumieć, jaki naprawdę był Paweł, muszą zdecydować, co wywnioskować z narracji o danej osobie napisanej przez kogoś innego (w przypadku Jezusa chodzi o nar-rację „Ewangelii”, zaś w przypadku Pawła – narrację części Dziejów Apostolskich). Ciekawe jest jednak to, że chociaż w rekonstruowaniu obrazu autentycznego Jezusa nie możemy obejść się bez Ewangelii, wielu naukowców jest gotowych całkowicie pominąć obraz Pawła, jaki mamy w Dziejach, lub położyć nacisk na obraz Pawła znajdujący się w listach kosztem obrazu Pawła z Dziejów.
Mamy cztery źródła mówiące o Pawle: (1) listy, których autorstwo Pawła jest niekwestionowane; (2) późniejsze, kanoniczne listy Pawłowe, jeśli zostały później napisane przez kogoś innego; (3) Dzieje Apostolskie oraz (4) późniejsze źródła pozakanoniczne, takie jak „Dzieje Pawła i Tekli”. Porównanie tego, jak w tych czterech źródłach informacji został przedstawiony Paweł, może być pożytecznym ćwiczeniem. W mojej ocenie jednak zasadnicze różnice, jeśli chodzi o obraz Pawła przedstawiony w każdym z tych czterech źródeł, są zdecydowanie rozdmuchane. W pismach pozakanonicznych Paweł przedstawiony jest, jak się okazuje, jako człowiek o wiele bardziej ascetyczny, jeśli chodzi o charakter, niż ten, który opisany jest w pozostałych trzech źródłach, ale poza tym, biorąc pod uwagę większość względów, opisy te są tożsame. Jeśli chodzi o obraz Pawła w Dziejach, w porównaniu z tym przedstawionym w listach, to ogólnie rzecz biorąc, jest on – jak przekonywałem o tym już gdzie indziej – dość podobny do tego, jaki wyłania się z tych listów, których autorstwo Pawła jest niekwestionowane, zwłaszcza gdy weźmiemy pod uwagę to, że Dzieje skupiają się na Pawle jako misjonarzu oraz jego wysiłkach w tym zakresie, a nie na Pawle – pastorze Kościołów chrześcijańskich, co z kolei wysuwa się na pierwszy plan w listach (może z wyjątkiem Listu do Rzymian). Nie jest to przypadek, że jest jedno miejsce w Dziejach, gdzie wypowiedzi Pawła są najbardziej podobne do tych z listów – to 20 rozdział Dziejów, gdzie zapisana jest jego jedyna w całej tej księdze mowa, która skierowana jest bezpośrednio do tych, którzy dzięki niemu się nawrócili– mowa wygłoszona w Milecie.Ponieważ sam Paweł podaje niewiele informacji biograficznych w listach, co do których jego autorstwo jest niekwestionowane, tak czy inaczej nie możemy sobie poradzić bez pewnej pomocy Dziejów. Ponieważ ogólnie rzecz biorąc, listy Pawłowe nie są w swojej tematyce autobiograficzne, błędem jest przy rekonstruowaniu obrazu Pawła jako postaci historycznej uznawanie ich za przeważające, główne źródło, i przeciwstawianie ich Dziejom. Tak jak w przypadku Dziejów listy także muszą zostać poddane krytycznym badaniom tekstu, jeśli mamy odkryć historycznego Pawła. W tym przypadku musimy wziąć pod uwagę ich epistolarny i retoryczny charakter.Wierzę, że listy pasterskie bez względu na to, czy były napisane przez Pawła, czy przez kogokolwiek innego, nie dodają wiele do obrazu historycznego Pawła, pochodzącego z tych jego listów, co do których nie kwestionuje się jego autor.

SPIS TREŚCI

Wykaz skrótów ............................................................................................... 9
Wprowadzenie .............................................................................................. 13
Rozdział 1: O KSZTAŁTOWANIU SIĘ STAROŻYTNEJ OSOBOWOŚCI ................. 23
Profilowanie w stylu pierwszego wieku ................................................. 26
Jeden z tłumu .......................................................................................... 29
Mowa ciała ............................................................................................. 40
Kodeks honorowy ................................................................................... 50
Wnioski ................................................................................................... 56
Rozdział 2: TROISTA TOŻSAMOŚĆ PAWŁA .............................................................. 59
Paweł – Żyd ............................................................................................ 60
Paweł – obywatel rzymski ...................................................................... 77
Paweł – chrześcijanin ............................................................................. 81
Duch i ciało apostoła .............................................................................. 87
Zmierzając w łasce do pełni ................................................................... 91
Dobry owoc ............................................................................................ 93
Wnioski ................................................................................................... 95
Rozdział 3: PAWEŁ JAKO PISARZ I MÓWCA ........................................................... 99
Edukacyjne i społeczne środowisko pierwszych chrześcijan ............... 101
Paweł – autor listów ............................................................................. 109
Paweł – mówca ..................................................................................... 127
Podsumowanie: ponowne badanie założeń .......................................... 140

Rozdział 4: PAWEŁ JAKO PROROK I APOSTOŁ ...................................................... 143
Paweł – prorok eschatologiczny ........................................................... 145
Paweł – apostoł i sługa Chrystusa ........................................................ 170
Wnioski ................................................................................................. 187

Rozdział 5: PAWEŁ JAKO REALISTA I RADYKAŁ ................................................. 189

Paweł – realista ..................................................................................... 192
Paweł – radykał .................................................................................... 200
Wnioski ................................................................................................. 219

Rozdział 6: PAWEŁ JAKO ANTROPOLOG I ADWOKAT ......................................... 221
Paweł – antropolog ............................................................................... 223
Paweł – adwokat ................................................................................... 236
Wnioski ................................................................................................. 247
Rozdział 7: PAWEŁ JAKO NARRATOR I EGZEGETA ............................................. 249
Narracyjny świat myśli Pawła .............................................................. 251
Paweł – egzegeta .................................................................................. 274
Wnioski ................................................................................................. 282

Rozdział 8: PAWEŁ JAKO ETYK I TEOLOG ............................................................. 285
Paweł i imperatyw etyczny ................................................................... 287
Paweł oraz oznajmienie teologiczne ..................................................... 302
Wnioski ................................................................................................. 320
Podsumowanie: PORTRET PAWŁA ..................................................................................... 323
Kontrowersja sekciarska ....................................................................... 323
Dodatek: UWAGI NA TEMAT CHRONOLOGII ŻYCIA PAWŁA .......................... 328
Pierwsza połowa ................................................................................... 328
Spoglądając dalej: późniejsze lata Pawła ............................................. 345
Bibliografia w języku angielskim ............................................................... 359
Indeks osobowy .......................................................................................... 371
Indeks tematyczny ...................................................................................... 375

Stron 378
Format B5
Cena detaliczna: 39 zł
ISBN 978-83-88252-71-6