Działalność socjalna Kościołów ewangelikalnych w Polsce

WSTĘP

Chrześcijaństwo od zarania znane było ze swego zaangażowania w rozwiązywanie problemów społecznych. Nie zawsze zaangażowanie to oznaczało się jednakową dynamiką, jednak już pierwsi chrześcijanie znali instytucję diakonii, a ożywieniu religijnemu w kolejnych wiekach chrześcijaństwa towarzyszyły zazwyczaj reformy społeczne. Przejęcie się losem osób najuboższych i najbardziej potrzebujących nie jest obce żadnemu środowisku wyznaniowemu. W łonie chrześcijaństwa jednak na szczególne zainteresowanie zasługuje ruch, którego społecznemu zaangażowaniu wciąż jeszcze nie poświęca się w Polsce dostatecznej uwagi. Ruch ten posiada duże znaczenie na świecie, szczególnie w Stanach Zjednoczonych, gdzie „stał się najbardziej wpływowym ruchem religijnym i społecznym w historii Ameryki. Chodzi o ewangelikalizm. Wspólnoty eklezjalne, które przyjęły i praktykują pobożność ewangelikalną - zwane dalej Kościołami ewangelikalnymi - działają także w Polsce. Działają, nie tylko koncentrując się na sprawowaniu kultu religijnego (jakkolwiek obco brzmi to określenie w uszach przeciętnego ewangelikalisty), ale także angażując się w życie społeczne, a już szczególnie w obszar, który dalej nazywany będzie działalnością socjalną. Jak wielkie jest to zaangażowanie? Jaką skalę przyjmuje działalność socjalna Kościołów ewangelikalnych w Polsce? To główne pytanie, core doprowadziło do powstania niniejszej dysertacji.
Wydaje się, że w każdym wieku chrześcijaństwo musiało zmagać się ze szczególnymi wyzwaniami nękającymi społeczeństwo. U progu trzeciego tysiąclecia skonfrontowane jednak zostało z niespotykaną dotąd gamą problemów. Niektóre z nich - takie jak bieda - znane były już wcześniej, jednak ich uporczywość i ciągłe pogłębianie się sprawiły, że obok trosk mieszkańców globu nie sposób i nie wolno przejść obojętnie.

SPIS TREŚCI

SPIS TABEL 8
SPIS WTKRESÓW 8
WYKAZ WAŻNIEJSZYCH SKRÓTÓW 9
SŁOWO DO CZYTELNIKA 11
SŁOWO OD BISKUPA 13
WSTĘP 15
Przedmiot rozprawy 16
Metoda badawcza 19
Struktura wywodu 20
Podstawa materiałowa pracy 22

CZĘŚĆ I - EWANGELIKALIZM W POLSCE I NA ŚWIECIE
Rozdział 1 - Ewangelikalizm - zarys dziejów i tożsamości w skali globalnej - z czególnym uwzględnieniem zaangażowania społecznego 29
Kwestia społecznej troski chrześcijan ewangelikalnych 29
Etymologia słowa i definicje „ewangelikalizmu" 30
Dogmatyczne zręby ewangelikalizmu 32
Historyczne źródła tożsamości ewangelikalnej 35
Zaangażowanie społeczne ewangelikalistów w XIX wieku 37
„Wielki odwrót" i ponowne zainteresowanie kwestią troski społecznej 40
Problematyka zaangażowania społecznego w dokumentach międzynarodowych kongresów ewangelikalnych w XX 43
Współczesne zaangażowanie środowisk ewangelikalnych w działalność społeczną 45
Podsumowanie 47

Rozdział 2 - Polskie Kościoły ewangelikalne po 1989 roku -
zarys statusu prawnego, społecznego i charakterystyka teologiczna 49
Dynamika i czynniki stymulujące rozwój wspólnot ewangelikalnych w Polsce 50
Kościoły ewangelikalne zarejestrowane przed 1989 r. 53
Zmiany w polskim ustawodawstwie wyznaniowym i ich wpływ na powstawanie nowych wspólnot ewangelikalnych 54

2.4. Status prawny wspólnot ewangelikalnych w Polsce 58
2.5. Grupy ewangelikalne w obrębie Kościołów tradycyjnych 63
2.6. Misje ewangelikalne 64
2.7. Zróżnicowanie wspólnot ewangelikalnych i próby budowania
jedności 65
2.8. Charakterystyka teologiczna 68
2.9. Podsumowanie 71

CZĘŚĆ II - PRACA SOCJALNA A KOŚCIÓŁ
Rozdział 3 - Amerykańskie korzenie rozwoju teorii i praktyki pracy
socjalnej 75
3.1. Religijne tło przemian społecznych w ojczyźnie pracy socjalnej 75
3.2. Rozwój idei wolontariatu 76
3.3. Pierwsze „osiedla społeczne" 78
3.4. Odmienne wizje pomocy 80
3.5. Mary Richmond i początki pracy socjalnej 82
3.6. Religia a praca socjalna - przykład amerykański 84
3.7. Podsumowanie 87
Rozdział 4 - Teoretyczne podstawy pracy socjalnej w ujęciu H. Radlińskiej
i A. Kamińskiego oraz ich implikacje dla badań nad działalnością socjalną
Kościołów ewangelikalnych 89
4.1. Polski a amerykański model pracy socjalnej 89
4.2. Polscy prekursorzy pracy socjalnej 90
4.3. Praca społeczna, czy akcja? 91
4.4. Praca socjalna a pedagogika społeczna, pojęcie pracy socjalnej 92
4.5. Formy i metody pracy socjalnej 96
4.6. Metody i modele pracy socjalnej w działalności Kościołów
ewangelikalnych 99
4.7. Podsumowanie 102
Rozdział 5 - Diakonia a praca socjalna 105
5.1. Definicja diakonii 105
5.2. Przedmiot diakonii 106
5.3. Służba bliźniemu w Kościele pierwszych wieków oraz w czasach
Reformacji 107
5.4. Katolicka a protestancka służba miłosierdzia 110
5.5. Diakonia wierna ideałom 113

5.6. Profesjonalna diakonia 115
5.7. Wspólne obszary zainteresowań pracy socjalnej i diakonii 116
5.8. Diakonia czy pedagogika socjalna? 117
5.9. Rozbieżności na poziomie celów i sposobów ich realizacji 118
5.10. Podsumowanie 120
Rozdział 6 - Kapitał społeczny wspólnot ewangelikalnych 123
6.1. Wpływ Kościołów protestanckich na kształtowanie polityki
społecznej 123
6.2. Czym jest kapitał społeczny? 125
6.3. Wartości, religia i kultura a kapitał społeczny 127
6.4. Wykorzystanie kapitału społecznego w pracy socjalnej Kościołów
ewangelikalnych 129
6.5. Potrzeba współdziałania i tworzenie sieci powiązań 130
6.6. Podsumowanie 132

CZĘŚĆ III - PRAWNE I ADMINISTRACYJNE ASPEKTY DZIAŁALNOŚCI SOCJALNEJ KOŚCIOŁÓW EWANGELIKALNYCH PO 1989 ROKU
Rozdział 7 - Podstawa prawna działalności charytatywno-opiekuńczej Ko-
ściołów ewangelikalnych w Polsce 135
7.1. Prowadzenie działalności charytatywno-opiekuńczej wyrazem
swobodnego pełnienia przez Kościoły funkcji religijnych 135
7.2. Pojęcie działalności charytatywno-opiekuńczej 137
7.3. Działalność charytatywno-opiekuńcza w indywidualnych
ustawach kościelnych 138
7.4. Działalność charytatywno-opiekuńcza w statutach Kościołów
ewangelikalnych 140
7.5. Współpraca Kościołów z państwem w świetle wybranych ustaw
społecznych 142
7.6. Zrównanie charytatywno-opiekuńczej działalności kościelnej
z działalnością innych organizacji pozarządowych oraz kwestia
równouprawnienia związków wyznaniowych 146
7.7 Ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie -
nowe możliwości dla pracy charytatywnej i zatrudniania
wolontariuszy w Kościele 148
7.8. Osoby prawne i inne jednostki organizacyjne kościołów
ewangelikalnych jako podmioty uprawnione do prowadzenia
działalności pożytku publicznego 149

7.9. Działalność pożytku publicznego jako cel działań statutowych
kościelnych osób prawnych 151
7.10. Działalność jednostek organizacyjnych nie posiadających
osobowości prawnej 154

7.11. Ewangelikalne organizacje pożytku publicznego 155
7.12. Warunki nabycia statusu o.p.p. i wynikające zeń korzyści 158
7.13. Wolontariat w Kościele I60
7.14. Podsumowanie 161

CZĘŚĆ IV- DZIAŁALNOŚĆ SOCJALNA KOŚCIOŁÓW EWANGELIKALNYCH W POLSCE PO TRANSFORMACJI USTROJOWEJ
Rozdział 8 - Przegląd ewangelikalnych organizacji społecznych działających
w Polsce po roku 1989 167
8.1. Organizacje działające przed 1989 rokiem 168
8.2. Osoby prawne i inne jednostki organizacyjne Kościołów
ewangelikalnych działające po roku 1989 172
8.3. Stowarzyszenia i fundacje o profilu wyznaniowym 191
8.4. Organizacje ponadwyznaniowe i międzywyznaniowe 197
8.5. Podsumowanie 213
Rozdział 9 - Wybrane przykłady działań socjalnych Kościołów ewangelikal-
nych w Polsce po roku 1989 217
9.1. Działalność Kościołów ewangelikalnych na rzecz ludzi ubogich 217
9.2. Kościoły ewangelikalne a problem osób bezdomnych 227
9.3. Ewangelikalne programy socjalne adresowane do osób
uzależnionych i ich rodzin 236
9.4. Ewangelikalne projekty socjalne w zakresie pomocy dzieciom 250
9.5. Działalność szkoleniowa i konferencyjna 255
9.6. Podsumowanie 258

CZĘŚĆ V - TEOLOGICZNE UZASADNIENIE DZIAŁALNOŚCI SOCJALNEJ W EWANGELIKALIZMIE POLSKIM
Rozdział 10 - Kwestia social conscience w ujęciu C.F.H. Henry'ego i S.E. Wirta oraz wybranych dokumentach światowego ewangelikalizmu i jej recepcja
na gruncie polskojęzycznym 263
10.1. Carla EH. Henryego wezwanie do społecznego zaangażowania ewangelikalistów 264
10.2. S.E. Wirt i jego apel o solidarność chrześcijan ewangelikalnych ze światem
10.3. Ruch Lozański i „społecznie odpowiedzialna" wizja ewangelizacji świata 
10.4. Recepcja problematyki social conscience na gruncie polskim
ze szczególnym uwzględnieniem dorobku ruchu lozańskiego 2i
10.5. Podsumowanie 2'
Rozdział 11 - Istota i teologiczne podstawy działalności socjalnej w ewanj
likalizmie polskim na tle refleksji autorów anglosaskich 2
11.1. Zaangażowanie społeczne Kościoła - przedmiotem refleksji
teologicznej 2
11.2. „Trynitarne zakorzenienie" chrześcijańskiej działalności socjalnej ... 2
11.3. Antropologiczne podstawy chrześcijańskiej działalności socjalnej ... 2
11.4. Chrystologiczne podstawy chrześcijańskiej działalności socjalnej .... 2
11.5. Wiara a uczynki - soteriologiczne aspekty ewangeliklanej troski
społecznej 2
11.6. „Sól ziemi" i „światłość świata" - eklezjologiczne podstawy
zaangażowania społecznego chrześcijan 3
11.7. Działalność socjalna czy ewangelizacja? 3
11.8. Ekumeniczny wymiar zaangażowania społecznego chrześcijan 3
11.9. Podsumowanie 3
Rozdział 12 - Ocena stanu obecnego i pytanie o przyszłość społecznej
troski środowisk polskiego ewangelikalizmu 3
12.1. Blaski i cienie aktywności społecznej Kościołów ewangelikalnych
w Polsce 3
12.2. Przyszłość społecznej troski polskiego ewangelikalizmu
- wnioski i rekomendacje działań 3
12.3. Podsumowanie 3
ZAKOŃCZENIE 3
BIBLIOGRAFIA 3
ANEKSY 3
SUMMARY 3

Autor: Piotr Karaś
Format: A5
Oprawa: twarda
Liczba stron: 382
Rok wydania: 2013